กัมพูชาเตรียมเปิดสนามบินใหม่มูลค่า 5 หมื่นล้านบาทแต่นักวิเคราะห์ชี้ปริมาณผู้โดยสารยังไม่รองรับการลงทุนขนาดนี้

9 กันยายนนี้จะเป็นวันประวัติศาสตร์ของกัมพูชา เมื่อสนามบินนานาชาติเตโช ตักเมา (Techo Takhmao International Airport) เปิดให้บริการอย่างเป็นทางการ ด้วยงบลงทุนสะเทือนโลกถึง 1,500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 51,000 ล้านบาท

สนามบินแห่งนี้ถูกออกแบบให้เป็นมาตรฐาน 4F รองรับเครื่องบินยักษ์อย่าง Airbus A380 ได้อย่างสบายใจ พร้อมตั้งเป้าหมายเป็นหนึ่งในสนามบินที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน ภายใต้วิสัยทัศน์ที่จะทำให้กัมพูชากลายเป็น “สิงคโปร์แห่งที่สอง”

ความจริงเบื้องหลังตัวเลข

หากดูเพียงผิวเผิน โครงการนี้ดูเป็น “เมกะโปรเจกต์ในฝัน” ที่จะยกระดับประเทศ แต่เมื่อเจาะลึกไปที่ตัวเลขผู้โดยสารจริง คำถามใหญ่ก็เริ่มผุดขึ้นมา

ในเฟสแรก สนามบินแห่งนี้สามารถรองรับผู้โดยสารได้ถึง 13 ล้านคนต่อปี และมีเป้าหมายขยายเป็น 50 ล้านคนต่อปีภายในปี 2050 ตัวเลขที่ฟังดูน่าประทับใจ

แต่ความจริงคือ ทั้งประเทศกัมพูชาในปี 2024 มีผู้โดยสารเพียง 6.2 ล้านคนเท่านั้น แบ่งเป็นสนามบินพนมเปญ 4.75 ล้านคน เสียมเรียบ 1.4 ล้านคน และสีหนุวิลล์น้อยกว่า 100,000 คน

หมายความว่า ความสามารถรองรับของสนามบินใหม่ในเฟสแรกมากกว่าความต้องการปัจจุบันถึง 2 เท่า เพื่อให้เห็นภาพชัดขึ้น เพียงแค่สนามบินเชียงใหม่ของไทยก็มีผู้โดยสาร 9 ล้านคน หรือสนามบินภูเก็ตที่มีถึง 17 ล้านคน ซึ่งมากกว่าผู้โดยสารทั้งประเทศกัมพูชารวมกัน

เงินเข้า-เงินออกคิดยังไงให้คุ้ม

การวิเคราะห์ทางการเงินแสดงให้เห็นภาพที่น่าห่วง รายได้หลักของสนามบินมาจากสองส่วน คือค่าธรรมเนียมการบิน (Aeronautical) และรายได้เชิงพาณิชย์ (Non-Aeronautical)

จากการประมาณการ หากคิดค่าธรรมเนียมผู้โดยสาร 20 ดอลลาร์ต่อหัว จากผู้โดยสาร 6.2 ล้านคนทั้งประเทศ จะได้รายได้ 124 ล้านดอลลาร์ต่อปี บวกกับค่าธรรมเนียมสายการบินอีก 20 ล้านดอลลาร์ รวมเป็น 144 ล้านดอลลาร์

เมื่อบวกรายได้เชิงพาณิชย์จากร้านค้า ดิวตี้ฟรี และค่าเช่าต่างๆ อีก 60 ล้านดอลลาร์ จะได้รายได้รวม 200 ล้านดอลลาร์ต่อปี

หลังหักค่าดำเนินการ 40-50% จะเหลือ EBITDA ประมาณ 100-120 ล้านดอลลาร์ต่อปี

จุดคุ้มทุนที่ไกลเกินงาม

ด้วยเงินลงทุน 1,500 ล้านดอลลาร์ ระยะเวลาคืนทุนจะอยู่ที่ 13-15 ปี ภายใต้สมมติฐานที่ผู้โดยสารคงที่ตามปัจจุบัน

แต่หากผู้โดยสารในห้าปีแรกเติบโตไม่ถึง 10 ล้านคน จุดคุ้มทุนอาจยืดไปมากกว่า 20 ปี ซึ่งถือว่ายาวเกินมาตรฐานธุรกิจสนามบิน

เมื่อเปรียบเทียบกับสนามบินอื่นๆ จะเห็นว่า สุวรรณภูมิที่ลงทุน 150,000 ล้านบาท ใช้เวลาคืนทุนเกือบ 25 ปี ส่วนสนามบินชางงีของสิงคโปร์คืนทุนเฉลี่ยน้อยกว่า 15 ปี เพราะมีผู้โดยสาร 60 ล้านคนต่อปี

ความเสี่ยงที่ซุ่มซ่อน

นักวิเคราะห์ชี้ความเสี่ยงหลายประการที่อาจทำให้โครงการนี้ไม่บรรลุเป้าหมาย

ช่องว่างความต้องการ: ความสามารถรองรับมากกว่าความต้องการจริงเกือบ 2 เท่า หมายถึงความเสี่ยงสูงที่สนามบินจะไม่ถูกใช้งานเต็มศักยภาพ

พึ่งพิงจีนมากเกินไป: หากจีนชะลอการท่องเที่ยว กัมพูชาจะได้รับผลกระทบทันที

การแข่งขันดุเดือด: สนามบินไทยอย่างสุวรรณภูมิ ดอนเมือง ภูเก็ต และเชียงใหม่ ครองตำแหน่งศูนย์กลางการบินของภูมิภาคไว้แล้ว

หนี้การเมือง: โครงการพึ่งทุนจีนสูง ผลตอบแทนการลงทุนจริงอาจขึ้นกับปัจจัยทางการเมืองและภูมิรัฐศาสตร์มากกว่าตลาดจริง

บทเรียนจากอดีต

กรณีของสนามบินเสียมเรียบที่เปิดใหม่เมื่อปี 2022 เป็นตัวอย่างที่น่าสนใจ ปีแรกมีผู้โดยสารเพียง 1.7 ล้านคน ยังน้อยกว่าสนามบินอุดรธานีของไทยที่มี 1.7 ล้านคนเช่นกัน

โชว์เคสการเมืองหรือการลงทุนที่คุ้มค่า

หากมองในมุมการเมืองและยุทธศาสตร์ โครงการนี้มีคุณค่าในด้านศักดิ์ศรี โครงสร้างพื้นฐาน และตำแหน่งต่อรองกับมหาอำนาจ

แต่หากมองในแง่เศรษฐกิจล้วนๆ ความเสี่ยงค่อนข้างสูง ระยะเวลาคืนทุนอาจเกิน 20 ปี ความต้องการไม่เพียงพอ และความคุ้มทุนยังไม่แน่นอน

สนามบินนานาชาติเตโช ตักเมา จึงเป็น “เมกะโปรเจกต์ที่ใหญ่เกินความต้องการจริง” หากเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวไม่บูมอย่างที่คาดหวัง โครงการนี้เสี่ยงกลายเป็นสนามบินยักษ์ที่โล่งเหงา สร้างหนี้มากกว่าความมั่งคั่ง

ข้อมูลสนามบินนานาชาติเตโชตักเมา

เป้าหมาย: รองรับผู้โดยสาร 50 ล้านคนต่อปีภายในปี 2050

เปิดให้บริการ: 9 กันยายน 2025

ที่ตั้ง: จังหวัดกันดาล ห่างจากพนมเปญ 30-40 กิโลเมตร

พื้นที่: 2,600 เฮกตาร์ (16,250 ไร่)

เงินลงทุน: 1,500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (51,000 ล้านบาท)

ผู้พัฒนา: Cambodia Airport Investment Company (CAIC)

ผู้ก่อสร้าง: China Construction Third Engineering Bureau

ผู้ออกแบบ: Foster + Partners (ทีมเดียวกับสนามบินฮ่องกงและ Reichstag เยอรมนี)

มาตรฐาน: 4F รองรับเครื่องบินใหญ่ที่สุดในโลก

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

หมายเหตุ: ตัวเลขรายได้/ต้นทุนในบทความนี้เป็นการคำนวณเชิงสมมติฐานเพื่อการวิเคราะห์