ทำไม “การชี้นิ้ว” ถึงไม่สุภาพ และมารยาทที่นักท่องเที่ยวควรรู้
ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีวัฒนธรรมละเอียดอ่อน มารยาทในชีวิตประจำวันจึงเป็นสิ่งที่คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญอย่างมาก แม้จะมีทัศนคติเปิดกว้างและเป็นมิตรกับชาวต่างชาติ แต่หากนักท่องเที่ยวแสดงท่าทางที่ไม่เหมาะสมโดยไม่รู้ตัว อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดหรือความรู้สึกไม่ดีได้ โดยเฉพาะท่าทางที่ดูเหมือนไม่มีอะไรอย่าง “การชี้นิ้ว” ด้วยนิ้วชี้ ที่ในญี่ปุ่นกลับถูกมองว่าเป็นพฤติกรรมที่ ไม่สุภาพ และควรหลีกเลี่ยงอย่างยิ่ง
บทความนี้จะพาไปรู้จักกับที่มาของความเชื่อเกี่ยวกับท่าทางในญี่ปุ่น โดยเฉพาะการชี้นิ้ว พร้อมกับแนะนำมารยาทอื่น ๆ ที่ควรรู้ เพื่อให้การเดินทางของคุณเป็นไปอย่างราบรื่น และได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นจากเจ้าบ้าน
ทำไมการชี้นิ้วถึงไม่สุภาพในวัฒนธรรมญี่ปุ่น
1. สื่อถึงอำนาจและความเหนือกว่า
ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น การชี้นิ้วใส่ผู้อื่น โดยเฉพาะการชี้หน้าหรือชี้ตัว ถือเป็นการแสดงท่าทางที่สื่อความหมายว่า “ฉันอยู่เหนือคุณ” คล้ายกับการดุลูกน้องหรือตำหนิผู้อื่นอย่างรุนแรงในสังคมตะวันตก
2. แฝงความโกรธหรือการดูถูก
ท่าทางการชี้นิ้วโดยเฉพาะในสถานการณ์จริง มักถูกตีความว่าเป็นการแสดงความไม่พอใจ โกรธ หรือกล่าวโทษอย่างเงียบ ๆ แม้คนที่ชี้จะไม่มีเจตนาแบบนั้นเลยก็ตาม ซึ่งสิ่งนี้ขัดกับนิสัยของคนญี่ปุ่นที่ให้ความสำคัญกับ “ความกลมกลืน” ในการสื่อสาร
3. ผิดมารยาทในการสื่อสารระหว่างบุคคล
ในสังคมญี่ปุ่นที่เน้นความเคารพและการให้เกียรติ การใช้ท่าทางรุนแรงหรือชัดเจนเกินไป เช่น การชี้นิ้ว ถือว่าข้ามเส้นความเป็นส่วนตัวของผู้อื่น เป็นสิ่งที่ถูกมองว่าไม่เหมาะสม แม้ในหมู่เพื่อนหรือคนรู้จัก
4. ทางเลือกที่สุภาพกว่า: การผายมือ
หากต้องการชี้สิ่งใดสิ่งหนึ่ง คนญี่ปุ่นจะใช้วิธี “ผายมือ” ทั้งมือไปยังทิศทางหรือสิ่งที่ต้องการแนะนำ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความสุภาพ ให้เกียรติ และลดการเผชิญหน้า
ท่าทางอื่น ๆ ที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่ออยู่ในญี่ปุ่น
นอกจากการชี้นิ้ว ยังมีอีกหลายท่าทางที่อาจดูปกติในสายตาคนไทยหรือชาวตะวันตก แต่ในญี่ปุ่นกลับเป็นเรื่องต้องห้ามหรือไม่เหมาะสม เช่น:
- ยกนิ้วกลาง: เป็นสัญลักษณ์หยาบคายที่คนญี่ปุ่นรู้ความหมาย และจะมองว่าเป็นการดูถูกอย่างรุนแรง
- กดนิ้วหัวแม่มือลง: แปลว่า “ตกนรก” ถือเป็นคำสาปหรือสัญลักษณ์แห่งความตาย หลีกเลี่ยงโดยเด็ดขาด
- โบกมือบริเวณใบหน้าด้วยสันมือหันออก: เป็นการปฏิเสธแบบชัดเจน คล้ายกับการพูดว่า “ไม่เอา” หรือ “ไปไกล ๆ”
- ยกแขนสองข้างเป็นรูป X: ใช้ในกรณีห้ามอย่างเคร่งครัด เช่น ห้ามถ่ายภาพ ห้ามเข้า ห้ามแตะต้อง
- ทำสัญลักษณ์ OK (วงกลมด้วยนิ้วโป้งและชี้) แล้วหงายฝ่ามือขึ้น: แปลว่า “เงิน” หรือ “แพง” ซึ่งอาจสื่อความหมายไม่เหมาะสม
- รับสิ่งของด้วยมือเดียว: โดยเฉพาะในพิธีหรือเวลารับของจากผู้ใหญ่ ควรใช้สองมือเสมอ เพื่อแสดงความเคารพ
มารยาทในพื้นที่สาธารณะที่ควรใส่ใจ
1. อย่าคุยโทรศัพท์เสียงดังในรถไฟ
คนญี่ปุ่นถือว่ารถไฟเป็นพื้นที่สงบ หากต้องคุยโทรศัพท์ควรใช้เสียงเบามาก หรือรอจนถึงสถานีแล้วค่อยติดต่อ
2. ทิ้งขยะให้ถูกที่ และต้องแยกประเภท
ญี่ปุ่นมีระบบแยกขยะที่เข้มงวด ถังขยะมักมีน้อย และแยกประเภทอย่างชัดเจน เช่น เผาได้ / พลาสติก / รีไซเคิล
3. ต้องต่อแถวเสมอ
ไม่ว่าจะขึ้นรถไฟ ใช้ห้องน้ำสาธารณะ หรือซื้อของในร้าน ทุกคนต้องต่อแถวอย่างเรียบร้อย การแซงคิวถือเป็นเรื่องหยาบคาย
4. อย่าทำเสียงดัง
การหัวเราะเสียงดัง พูดคุยตะโกน หรือใช้เสียงสูงเกินไปในร้านอาหารหรือสถานที่ปิด ถือเป็นเรื่องรบกวนคนอื่น และอาจได้รับสายตาไม่พอใจจากคนรอบข้าง
5. แต่งกายเรียบร้อยและให้เกียรติสถานที่
แม้จะไม่มีกฎตายตัว แต่ควรแต่งกายสุภาพเมื่อไปวัด ศาลเจ้า ร้านอาหารแบบญี่ปุ่น หรือเข้าร่วมกิจกรรมทางวัฒนธรรม
เข้าใจญี่ปุ่นให้ลึกซึ้งขึ้น ด้วยการเคารพ “ท่าทาง”
ญี่ปุ่นไม่ใช่แค่ประเทศที่มีเทคโนโลยีทันสมัยและอาหารอร่อยเท่านั้น แต่ยังมีวัฒนธรรมอันลึกซึ้งที่แฝงอยู่ในรายละเอียดเล็ก ๆ เช่น ท่าทาง การพูดจา และวิธีการแสดงออก
“การชี้นิ้ว” อาจดูเป็นเรื่องเล็กในบางประเทศ แต่ในญี่ปุ่น มันคือสัญลักษณ์ของการละเมิดพื้นที่ส่วนตัว และเป็นสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงโดยสิ้นเชิง
ดังนั้นหากคุณวางแผนจะเดินทางไปญี่ปุ่น ไม่ว่าจะท่องเที่ยว เรียน หรือทำงาน การเรียนรู้เรื่องมารยาทพื้นฐาน เช่น ท่าทาง การใช้มือ และการสื่อสารแบบสุภาพ คือกุญแจสำคัญที่จะทำให้คุณได้รับการยอมรับและรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมที่สวยงามแห่งนี้อย่างแท้จริง
แหล่งที่มา
www.explore.com/1619054/common-hand-signal-point-index-finger-offensive-japan-what-do-instead/
https://www.specialoffers.jcb/th/tips/japan/culture/japanese-gestures